Klimaatneutraal met de trein? In Nederland?
De NS belooft haar reizigers dat zij 100% klimaatneutraal vervoerd worden. Die claim is misleidend (niet voor het eerst, zie ook hier). Evert Jesse legt uit waarom.
Windpark Westermeerwind is gelegen in het Ijsselmeer en bestaat uit 48 windturbines met 3 MW nominale capaciteit. De opgewekte stroom, in 2019 ruim 500 GWh, is -zoals hun website het stelt- vergelijkbaar met het electriciteitsgebruik van 160 000 huishoudens. Dat blijkt een zorgvuldige formulering, want de stroom gaat niet naar 160 000 huishoudens, maar geheel naar de NS, die daarmee haar reizigers “100% klimaatneutraal transport” belooft.
De NS verbruikt 1200 GWh per jaar, en heeft dus lang niet genoeg aan de stroom van dit park. Ook windpark Luchterduinen op de Noordzee levert daarom stroom aan de NS. Dit park produceert volgens hun website 530 GWh per jaar, goed voor 150.000 huishoudens. Beide parken samen zouden dus ruim 80% van de stroombehoefte van de NS dekken als ze al hun energie hieraan zouden leveren.
Maar dit gaat wel ten koste van groene stroom aan 310.000 huishoudens. Want die stroom gaat naar de NS. Invullen van de volledige 1200 GWh met windstroom zorgt er voor dat pakweg 350.000 huishoudens grijze stroom moeten verbruiken, in plaats van groene. En die grijze stroom wordt in fossiele centrales opgewekt.
Want windstroom is niet op afroep beschikbaar: de gezamenlijke windparken in Nederland produceren een min of meer vaste, maar zeker niet vraagafhankelijke hoeveelheid stroom. Je kan deze administratief verdelen over verschillende afnemers, maar dat heeft geen effect op de totale productie ervan. Het zijn de fossiele centrales die bij en af moeten regelen om de variaties in vraag en windaanbod op te vangen.
De NS draait dus gewoon op stroom uit het net, net als uw ijskast. Als een trein vertrekt gaat een fossiele centrale meer stroom leveren, want de wind gaat niet harder waaien. Dus de CO2 emissie neemt toe. De rest is administratief geneuzel. Zonder de NS zou er derhalve 1200GWh minder grijze stroom opgewekt worden, met ca 0.65 MT minder CO2 emissie. Want de windparken produceren natuurlijk gewoon door. Als het waait tenminste. (zie kader).
Eigenlijk kan je het de NS nauwelijks kwalijk nemen, zij hebben het toch wat idiote “groene stroom” concept niet uitgevonden. maar de reclame is wel misleidend. Reizigers van de NS reizen dus niet klimaatneutraal (wat dat ook moge betekenen). Ook wordt in de reclame de suggestie gewekt dat de NS mondiaal koploper is in duurzaamheid, maar het in feite is dit een administratieve truc die iedere stroomafnemer met een vergelijkbaar moreel kompas kan toepassen.
Als de NS haar reizigers echt “klimaatneutraal” wil vervoeren dan kan ik aanbevelen om stroom te kopen van Doel, de kerncentrale bij Antwerpen. Die produceert 16 TWh per jaar, en heeft nog voor rond 8 TWh extra capaciteit. De 1.2 Twh van de NS leidt dan tot een evenredig verminderd gebruik van fossiele brandstof in de elektriciteitscentrales en daarmee tot een echte vermindering van CO2 emissies. Met 100% stroom van Doel rijden de NS reizigers wel 100% klimaatneutraal.
De variabiliteit van windenergie
De eerste vraag is natuurlijk waar de NS op rijdt als het niet waait. Dat is komt vaak voor, zie bijvoorbeeld de output van windpark Krammer (screenshot van 30 Juli 2021):
Het park draaide op dat moment vrijwel op maximale capaciteit. Maar in Juli leverde het park maar een dag of 7 enig vermogen, het was 3 weken nagenoeg windstil. En de productie in Juni was zelfs nog minder.
Het is duidelijk dat de NS niet kan opereren op basis van het aanbod van windstroom alleen.
Maar dat is wel de claim van de NS. Hun oplossing daarvoor is een onbeperkte energiebron, genaamd CvO. Dat zijn Certificaten van Oorsprong, en daarmee garandeert de NS dat de groene stroom die ze bij huishoudens in andere landen weghalen als het bij ons niet waait, echt groen is.
Weer een goed verhaal (of moet ik zeggen ‘narratief’) om aan te tonen dat we dagelijks in het pak genaaid worden door ‘groene’ praatjes. Het is een papieren werkelijkheid die ver af staat van de realiteit.
Als bezoeker van de OntGroeningsdag afgelopen juli ben ik nog steeds erg benieuwd naar de powerpoint bij de presentatie van dhr. Jesse, die ons door de organisatie is beloofd.
Groene stroom veroorzaakt een toename van de CO2 uitstoot.
Hoe zit het met duurzaam geproduceerde elektriciteit (groene stroom) die een afnemer kan kopen? Dat werkt via zogenaamde Garanties Van Oorsprong (GVO’s). Deze GVO’s worden door de certificeringsorganisatie CertiQ verstrekt aan een producent van duurzame energie. Voor elke MWh (1.000 kWh) die een producent aan het openbare net levert ontvangt deze een GVO. Deze GVO’s mag de producent verkopen. Wanneer iemand elektriciteit koopt, die geleverd wordt via het openbare net, en daarnaast voor evenveel kWh GVO’s koopt, dan mag die elektriciteit groene stroom worden genoemd. Dit is ongeacht waar die elektriciteit vandaan komt. Dus als er elektriciteit van een kolencentrale wordt gekocht en GVO’s van een windmolen, dan wordt de kolenstroom groene stroom. De prijs voor een GVO van windenergie ligt momenteel tussen 0,2 en 0,3 Eurocent per kWh en die van biomassa-energie ligt tussen de 0,08 en 0,13 Eurocent per kWh. Deze vergoedingen zijn verre van voldoende om de onrendabele top van duurzame productiemiddelen te dekken. Daardoor zal de GVO handel niet leiden tot een toename van duurzame elektriciteitsproductie.
Waarom wordt er dan toch duurzaam geproduceerd als het niet rendabel is? Duurzame energie wordt geproduceerd omdat de overheid subsidie verstrekt die het aantrekkelijk maakt. De toename van duurzame energieproductie ontstaat alleen doordat er subsidie beschikbaar komt. De subsidie wordt betaald aan producenten van duurzame elektriciteit voor elke kilowattuur (kWh) die zij produceren. Bijvoorbeeld: De windmolens op land in Nederland worden gesubsidieerd met de zogenaamde Stimulering Duurzame Energie (SDE) subsidie. De windmolenaar met SDE subsidie krijgt gedurende 15 jaar een aanvulling op de gemiddelde jaarprijs voor elektriciteit. Dit komt voor de lange termijn neer op ca. 4 Eurocent per kWh. Zonder die subsidie komen er geen windmolens omdat de opbrengst van elektriciteit te onzeker is en de opbrengst van de verkoop van GVO’s verre van voldoende is.
Uit het voorgaande kunnen we opmaken dat de groene stroom eigenlijk van alle Nederlanders is omdat die er gezamenlijk via de belasting voor hebben betaald. Degene die zegt groene stroom te kopen maakt Nederland daarmee niet groener. Is dat erg? Je zou in eerste instantie zeggen dat het geen nut heeft maar ook niet schadelijk is. Echter, als ik een buurtbewoner vraag waarom hij de hele nacht zijn tuinverlichting laat branden, dan zegt hij “Ik vind het mooi en het maakt voor het milieu niets uit want ik heb groene stroom”. Met andere woorden daar waar groene stroom het excuus is om te verspillen is groene stroom er de oorzaak van dat de CO2 uitstoot toeneemt en Nederland minder groen wordt.
Carel Anink
Over vijf jaar is het volledige NS materieel park uitgerust
met een recuperatierem. Deze zijn nu afgesteld als de
net spanning 1,8KV DC onder de 1,2KV zakt stroom
terug leveren aan het NS net. Deze situatie kom niet
zoveel voor, dus de energie word verspild in de afleidweerstanden.. Dus nu word 8% van de remenergie
gebruikt. Dat kan volgens meer als er tussenstations
zijn die de netstroom terug regelen op het moment dat
er ergens een remming word ingezet. BV een VIRM 6
leverd een bij 30% remming 2 megawatt op gedurende
3 minuten. Lijkt mijn slim om deze energie te gebruiken.
Uitgaande van een equivalent van 160.000 huishoudens komt 500GWh neer op gemiddeld 3125 kWh per huishouden. Echter door verstrooming (van het gas af) zal dit gaan stijgen naar ruim10,000 kWh per jaar. Dan is het nog maar geschikt voor 50.000 huishoudens. In de winter is het rendement van een zonnepaneel slechts 3% – 6% terwijl de energiebehoefte maximaal is. ‘Duurzaam’ geproduceerde energie biedt geen energiezekerheid (wiebelstroom). Elektriciteit kan ook niet over grote afstanden worden ingevlogen door de vrij stevige verliezen tijdens het transport. Omzetten naar waterstof in de Sahara kost ook veel energie, maar kan wel worden getransporteerd via nieuw aan te leggen leidingen. Regionale compacte kerncentrales zouden wel eens een oplossing kunnen zijn.