De eerste GRK “Quickscan” van een RES
(regio Noordoost Brabant) ziet het daglicht

In de loop van 2020 smeedde De Groene Rekenkamer plannen om de zogeheten RES-sen objectief en onafhankelijk te beoordelen en als dienst aan te bieden voor bestuurders. We formeerden twee multidisciplinaire teams om zich te richten op respectievelijk de RES en het schetsen van kernenergie-alternatieven voor de opgedrongen RES met wind en zon.

De eerste opdracht kwam binnen voor de vier regio’s in Brabant, waar voor de regio Noordoost Brabant nu de eerste Quickscan is voltooid. Opdrachtgever hiervoor is de Brabantse Statenfractie van Forum voor Democratie. Aan de andere drie regio’s wordt hard gewerkt. Ook Friesland wordt parallel behandeld na een opdracht van twee Statenfracties van de FvD en PVV, terwijl we de strategie van regio Groningen in een hoorzitting van fundamenteel kritisch commentaar hebben voorzien.

Wind-windstilte, dag-nacht, zomer-winter: op weg naar een duur leven met black-outs?

De Quickscan beperkt zich tot het beoordelen van de kwaliteit van de concept-RES documenten. Een te vereisen kwaliteit als serieuze en verantwoorde stap in het uitstippelen van een energiestrategie die aan elementaire criteria voor een energievoorziening moet voldoen. Dit geldt zelfs – of juist des te sterker – vanwege de beperkingen tot zon en wind die van bovenaf conform “de klimaatwet” werden opgelegd. Geen kernenergie dus die zou kunnen. Zoals de Quickscan betoogt, geven de opstellers geen blijk van inzicht in de onherroepelijke gevolgen van weersafhankelijkheid voor de leveringszekerheid van de stroomvoorziening: stroomoverschotten en stroomtekorten.

In het beste geval kunnen we hier spreken van een naïeve opvatting van het energiesysteem van bestuurders en ambtenaren.

Als gevolg van het gebrek aan inzicht zien we hoe in het concept-RES rapport juist het hart van de problematiek geen aandacht krijgt. Wel is er veel vage taal en hoogdravende, ideologisch aandoende taal – de Quickscan bevat daarom een bijlage met de veelbetekenende titel “Hoe objectief is de RES NOB?”.

De kwantificering van enige kosten en baten ontbreekt nagenoeg geheel, anders dan dat de beoogde energie-opbrengsten qua totale hoeveelheid klakkeloos bij elkaar worden opgeteld. Zodoende wordt het zo essentiële onderscheid in vraaggestuurde en aanbodgestuurde energie volledig genegeerd. In het kader op bladzijde 7 geven we een getalsmatige uitleg van het probleem van “weersafhankelijke stroom zonder opslag”. In een verdiepend vervolgonderzoek brengt het team van DGRK de gevolgen van de voorgestelde richting uitgebreider in kaart.

Conclusie

Er zijn vele redenen denkbaar om geen voorstander te zijn van grootschalige, opgelegde wind- of zonne-energie. Het ruimtebeslag en de overlast zijn evident. Daarentegen zijn juist de te verwachten stuctureel hoge kosten minder evident en blijven vaak vooraf verborgen en zelfs – getuige hier deze concept-RES – onbenoemd.

De energietechnische reden waarom die kosten wel dramatisch moéten toenemen – dé grote tegenstrijdigheid van ‘gratis’ wind en zon – is misschien wel de belangrijkste boodschap van deze Quickscan. Óf het zou de bevinding moeten zijn dat de kwaliteit van de concept-RES als voorstel en qua energiestrategisch plan van verontrustend laag niveau bevonden werd. Vandaar dan ook deze ene zin uit de samenvatting vanuit de optiek van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur:

Samengevat, de RES NOB geeft bestuurders géén mogelijkheid om binnen het kader van het algemene beginsel van behoorlijk bestuur te beoordelen of de opgave haalbaar is binnen een voor de regio acceptabel budget, en of de eindsituatie acceptabel zal zijn voor haar burgers. Zie ook Climategate.