Hoorzitting van de Provinciale Staten Groningse Klimaatagenda d.d. 9-9-2020.
Dank u, voorzitter voor deze gelegenheid u toe te spreken.
De wetgever vraagt aan lokale overheden wat het “maximale” is dat aan duurzame energie in de regio behaald kan worden.
De wetgever laat het aan de lagere overheden over om het draagvlak te verkrijgen.
Maar hoe weet u nu, wat het realiteitsgehalte is van de voorstellen?
De energietransitie stelt u en alle statenleden voor een serieus probleem.
Een probleem dat veel schade kan veroorzaken.
Schade voor u persoonlijk, voor de burger, het landschap én voor provinciale staten zelf.
Als statenlid wilt u geen rookgordijn van ondoorzichtige cijfers maar een stevig verhaal als u voor de burger staat. U wilt controle wat er in de RES staat, maar ook wat er niet in staat.
Zijn gevolgen op realistische wijze bepaald? En kosten. U wilt een reële schatting van alle kosten, direct of indirect, en de beoordeling van risico’s en risicodragers. Wie betaalt en wie profiteert? En als het misloopt?
De GRK is een onafhankelijk wetenschappelijk netwerk van hoogopgeleide academici. Wij doen onafhankelijk onderzoek naar de energietransitie en volgen het overheidsbeleid en de berichtgeving in de media kritisch. Recent publiceerde De Groene Rekenkamer: “Onbeperkt Klimaatneutrale stroom: veilig, betrouwbaar en betaalbaar”: een rapport vol technisch-economische analyses over zon, wind én kern-energie.
Als voorzitter én ingenieur ben ik dagelijks bezig met RES haalbaarheidsstudies. Onze kennis passen we toe in zogenaamde QuickScans van RES plannen voor diverse regio’s. En op uw verzoek, ook voor u hier in het fascinerende en energieke Groningen.
Mijnheer de voorzitter, geachte statenleden, geachte aanwezigen.
De Groene Rekenkamer is uitgenodigd om te zeggen wat wij vinden van de klimaatagenda, de ambitie, de haalbaarheid, de rol van Groningen, participatie en het draagvlak.
Mag ik ú allereerst een vraag stellen?:
Is de energietransitie wel een echte transitie?
Of is het een transitiepoging of transitievoorstel?
Een geslaagde transitie is bijvoorbeeld de overgang naar kolen die hernieuwbare bossen vervangen. Of olie die hernieuwbare walvissen en paarden vervangen en het mogelijk maakt voor de mensheid om te ontsnappen aan duurzame permanente armoede.
Als ik de klimaatagenda van Groningen lees, dan zie ik “fossielvrij in 2050” als een aanname. Een aanname van buitengewone proporties in extreem korte tijd.
U vraagt de Groene Rekenkamer deze ambitie op realiteitsgehalte te beoordelen. Het klinkt op het eerste gezicht zo verleidelijk: de wind waait overal wel ergens* en de zon schijnt voor niets, de prijzen dalen, dus waar wachten we op? Tom Poes, verzin een list!
Transitie, toevalstroom met en zonder opslag en perverse gevolgen voor de industrie en de portemonnee.
Een transitie mag alleen een transitie heten als het leidt tot iets beters. Bij energie moet dat leiden tot efficiency. Minder efficiency betekent welvaartsverlies. Adequate energie is absolute voorwaarde voor onze welvaart, maar naast de hoeveelheden telt ook de betrouwbaarheid en vraagsturing, of ‘energy on demand’.
Immers, niet alleen het ziekenhuis, maar ook productiebedrijven en wij zelf ook willen stroom wanneer het nodig is. En bij de vraagsturing ligt nu net het probleem bij zon en wind.
Zon en wind zijn toevalstroom: fluctuerend en niet aangepast aan de vraag. De waarde van zon en wind voor een goed werkend energiesysteem is weinig tot niets, juist vanwege de grote lacunes (figuur): op toevalstroom kunt je niet rekenen en je moet het compenseren met zogeheten “back-up energy”. Back-up energy die eigenlijk de ruggengraat is maar in allerlei geldverslindende bochten gedwongen wordt om uitval te voorkomen en overschotten te dumpen. Toevalstroom zonder opslag is daarom zeer beperkt interessant.
Toevalstroom mét opslag kan wel heel interessant zijn. Maar ook dan nog nemen zon en wind zeer veel ruimte in en kennen de inwoners van Groningen een hele trits terechte bezwaren. Maar in ieder geval is opslag voor toevalstroom essentieel. Hebben we die opslag? Is daar zicht op? We zijn geen Noorwegen met stuwmeren.
Figuur 1 Variatie van toevalstroom (groen) in Duitsland 2011 aangevuld met betrouwbare, vraaggestuurde stroom tot de totale vraag, over een jaar.
Als waterstof naar voren wordt geschoven, is dat energetisch tamelijk verkwistend, zeer duur en niet eenvoudig realiseerbaar. Dus zijn de kosten zeer hoog.
In de praktijk van de huidige transitiepoging wordt de ellende verschoven naar bestaande leveranciers: Centrales en wkk-installaties met kolen, biomassa en gas. Die worden feitelijk gedwongen al de fluctuaties op te vangen. Dit klinkt simpel en onschuldig maar is het zeker niet. Integendeel.
Kijk voor het verloop over een jaar hier in deze jaarfiguur: dagopslag en zeker seizoensopslag zijn zeer moeilijke problemen. De eigenlijke hoofdproblemen van de transitiepoging! Die worden ernstiger naarmate het aandeel toeneemt tot maximaal gemiddeld 20-35%. En ernstiger ook naarmate meer buren hetzelfde doen. Maar onze betrouwbare fossiele leveranciers draaien voor deze ondankbare taak op en gaan vervolgens lobbyen voor subsidie om de centrale open te houden, want het oude verdienmodel was immers vernietigd.
Hoe gaat zoiets in zijn werk?
En wat heeft dat voor een perverse consequenties? De afbraak van het werkkapitaal van de energiebedrijven in de afgelopen decennia.
Eerst werd de energiemarkt geliberaliseerd. Daarna werd er op die min of meer vrije energiemarkt grote hoeveelheden gesubsidieerde toevalstroom gedumpt. De niet te onderschatten regelproblemen worden bij die leveranciers gelegd, die kunnen geen winst meer maken, de waarde van die bedrijven decimeerde en de pensioenreserves – die op deze waarde waren belegd – stroomden daarmee ook vanzelf door de achterdeur leeg.
Uiteindelijk had dat daarmee zelfs een desastreus effect op de waarde van onze pensioenfondsen!
Had u dat achter “de energietransitie” gezocht”? Ik eerst niet.
Maar de perverse effecten gaan steeds verder. De burger betaalt uiteindelijk de rekening, waarbij het de kunst is om de kosten te verbergen: 1/3 direct, 1/3 via MKB belasten, 1/3 staatsbegroting, lastenverzwaringen linksom en rechtsom.
Maatregelen die Groningen neemt die onder de SDE vallen, kosten Groningen niets, leveren betrokkenen vaak geld op, maar kosten de burgers juist heel veel geld.
Ik noem dat dan ook een perverse ontwikkeling die verborgen corruptie in de hand werkt. Daarvoor moeten we waken. We moeten dit voorkomen.
Meer over gevolgen en transitiesnelheid: rantsoenering, brown-outs en black-outs
Waar leidt dit alles toe? Er wordt veel geld uitgegeven aan kostbare infrastructuur op zee. En nu ook steeds meer en meer op land. Met ruimtebeslag waar weinigen op zitten te wachten.
Maar ook leidt het tot het ondermijnen van onze werkelijk betrouwbare energievoorziening. Wat krijgen we terug? Verwacht het optreden van rantsoenering, brown-outs en black-outs, die zeer ingrijpende schade brengen die veel groter is dan enige klimaatschade.
Kortom, het leidt tot het ondermijnen en afbraak van het energiesysteem – noem het kapitaalvernietiging – en waarom? Let wel, elektriciteit is maar zo’n 15% van het totaal energiegebruik, dus de transitiepoging vereist nóg veel meer ruimte en kostbare infrastructuur:
Vanaf nu, jaar in jaar uit, 4000 Euromasten met wieken bouwen van 75 meter. Elk jaar een gebied 50 x 50 km volplaatsen.
Dit is zelfs geen utopie, maar mondt uit in een dystopie! Allemaal omdat het nu zo nodig snel en geforceerd zou moeten. “What could possibly go wrong?”
Ik zal hier geen pleidooi houden voor kernenergie. U beseft mogelijk zelf heimelijk wel dat dat de weg van de toekomst is.
Bedenk wél dat alle kapitaal die nu wordt uitgegeven aan toevalstroom, welvaart vertegenwoordigt die niet in nucleaire infra gestoken kan worden. Ook is de grootste vijand van nucleair ondernemerschap de politieke willekeur; denk aan de Atomausstieg als emotioneel beleid van de als nuchter bekend staande Duitse buren. Wat is dan de vereiste terugverdientijd van de kapitaalinvestering? Komt die kernenergie er uiteindelijk tóch, zoals in concurrerende delen van de wereld te verwachten is, dan zal die de toevalsbronnen onherroepelijk verdringen. De inherente kosten zijn immers laag en de betrouwbaarheid zeer groot. En als die kosten zo laag zijn, dan kan veel efficiënter waterstof of mierenzuur of methanol of synthetische diesel als energiedrager worden omarmd.
Waarom is het tempo van de transitiepoging zo hoog? Belangrijk is dat het tempo van een wérkelijke transitie veel trager zal kunnen zijn. Er is geen reden waarom fossiele stoffen niet de ideale “transitiebrandstoffen’ daarin zullen zijn. Zeker ook omdat fossiele brandstoffen voor allerlei toepassingen zo praktisch zijn in de vorm van energiedichte vloeistof en gas terwijl de enorme wereldvoorraden tot zeer ver in de toekomst reiken.
Bij alles wat we doen – zo ook in de RES – kunnen we iedere Euro maar een kéér uitgeven. Op ons allen rust de verantwoording dit zorgvuldig te doen.
Daarbij staat het aantonen van betrouwbaarheid en welvaartsbehoud voorop.
Anders zal er geen draagvlak bij de mondige burger zijn.
Tot slot
Wij concluderen dat het onverstandig zou zijn om onze welvaart ernstig in gevaar te brengen door het nemen van peperdure maatregelen. Maatregelen die het beoogde energiedoel niet dichterbij zullen brengen, en waarvan het effect op het klimaat nooit meetbaar zal zijn.
Waarom is dit dan tóch het huidige beleid van de Haagse overheid?
Een overheid die de onpopulaire uitvoering ervan oplegt aan u, de provincies.
Waarom het energiebeleid niet terugbrengen tot de kern: het leveren van betrouwbare, betaalbare en schone energie. Dat kan uitstekend met geïmporteerd gas, zoals ook in de rest van de wereld nog tot ver voorbij 2050 zal gebeuren. Er is genoeg van, en het is erg schoon en goedkoop.
U wilt op deze cruciale momenten weloverwogen beslissingen maken voor de toekomst en heeft een verantwoording voor een goed nu nog uitstekend functionerend en welvaart ondersteunend systeem. Verantwoording voor de toekomst van Nederlanders.
Dat is ook de beweegreden voor mij om me in te zetten via DGRK. Puur uit eigenbelang voor mijn kinderen en vanuit rechtvaardigheidsgevoel: ik kan slecht tegen grootschalige misleiding op basis van CO2 demonisering.
Daarom, over klimaatvragen of energievoorziening: wij leveren kosten-baten analyse van plannen. Vrij van de waan van de dag.
Ik wil een goed verhaal hebben als mij straks gevraagd wordt: “en wat heeft u gedaan in de beslissende jaren 20”?
En die juiste afweging ten goede van het mooie Groningen en al haar inwoners, is iets wat ik u ook toewens.
(Dit is een iets uitgebreidere weergave van de uitgesproken tekst op de hoorzitting. De tekst is ook gepubliceerd op Climategate.)
Bekijk hier de bijdrage van stichting Clintel door Marcel Crok:
* Het argument dat “het overal wel ergens waait” is eenvoudig weerlegd door een voorbeeld te bekijken van de verzamelde windvermogens van geheel Europa. Zie deze grafiek van 2016, samengesteld uit bijdragen uit nagenoeg alle relevante Europese landen. We zien hier een verhouding minimum:maximum van 1:20.
ben het feitelijk eens met het betoog.
snap nog niet waarom een perverse ontwikkeling een verborgen corruptie in de hand werkt. hoe zit dit?
De corrumperende invloed is alomaanwezig, maar zelden verborgen. Ga maar na. De Corruptie is deels openlijk en verloopt deels via het lobbycircuit. Voorbeeld: TNO is vrij sterk afhankelijk van de staat en werkgebied en uitkomsten stroken volledig met de overheidsdoctrine. Onafhankelijkheid is er nauwelijks bij. ECN dito. Technische universiteiten dito. Dit is illustratief voor de corrumperende werking van staatsfinanciering. En daarnaast kennen we natuurlijk duurzaam = geld verdienen op publieke kosten. Voorbeelden legio. De windhandel is exemplarisch. Instandhouding van dit verdienmodel vereist dat het duurzame/hernieuwbare wereldbeeld blijft en de lobby bij de politiek is wederzijds en innig. Dat is een soort van openlijke corruptie, daar is weinig aan verborgen. Ook de Urgenda-keten is duidelijk en geraffineerder, waarbij overheden Urgenda notabene financieren zodat zij dingen gedaan krijgt die diezelfde overheid op andere democratische wijze niet voor elkaar krijgt. Dan hebben we nog een NPO die een welgevallig wereldbeeld en eenzijdige informatie instigeert respectievelijk verstrekt in ruil voor overvloedig budgetten. De mechanismen daarachter zijn volstrekt open, maar het is er niet minder corrupt om. Grote bedrijven als Shell doen ook mee, natuurlijk, en zorgen dat ze er niet slechter van worden. De stimulering van biomassa stook heeft weer geleid tot de perverse prikkel van … biomassa stook (grootschalig, houtig) en een legertje aan duurzame adviseurs die dit beleid vanzelfsprekend erg promoten. Tenslotte is er de omkoping van de burger: subsidies voor belastingontwijkpanelen, dure elektrische auto’s. De buurman betaalt en kijkt ernaar. Dat is tekenend voor de gemengde economie: win-lose versus het win-win van de vrije samenleving.
Goed betoog. Ik zou alleen graag de grafieken zien van meer recentere data. Ik neem aan dat daar dezelfde, zo niet overtuigender boodschap uitkomt, maar om alle tegenwerpingen voor te zijn.
De recentere grafieken hebben we, maar die waren wat complexer en gedetailleerder, daarom is er teruggegrepen naar deze duidelijke grafiek uit 2011. We gaan toch de web site wat herstructureren, dus dan maken we een mooi thematisch plekje voor deze gegevens. Ook de “3x data” is illustratief, waar het fluctuerend aandeel met een factor drie wordt op geschaald.
Geachte heer Wenztel
Te midden van alle treurig stemmend nieuws zijn er 2 lichtpunten:
1. “electrisch rijden doe je op de kermis.”
2. De bosbranden in Calefornië.!?
Begin september kwam de met as bezwangerde uit Calefornië in West-Europa aan. Calefornië is op het noordelijk halfrond een puntbelasting en dus was binnen een etmaal na het verlaten van Calefornië de as en de daarbij horende CO2 in de lucht boven het het westelijk deel van de Atlantische Oceaan op het halfrond in die luch gelijkmatig verdeeld geraakt van de evenaar tot de noordpool! Maar deze zelfde lucht was halverwege augustus over de het noordelijk deel van de Pacific als hete tropische lucht op weg naar Calefornië, waar deze lucht de fatale bosbranden heeft veroorzaakt, maar veertien dagen later bij ons zalig herfstweer!!.
Nu zou je verwachten, dat het KNMI code rood voor het buiten alle verhoudingen gestegen CO2-gehalte zou afgeven…..Dat kan het KNMI niet, want het instrument dat de vereiste metingen zou moeten doen heeft TROPOMI niet aanboord, op voorstel van het KNMI(!). Zie bijlage de Klimaat Handout. Ondertussen zijn alle asdeeltjes en de overtollige CO2 uitgespoeld: hoezo CO2-crisis?
Het is verstandig om al dat geld voor de CO2-beteugeling aan de rampzalige gevolgen van de coronacrisis te bestrijden.
3. Maar in de westerse wereld hebbenwij te maken met een heel ander fenomeen: de
vergoddelijking van de wetenschappersstatus, die hen bijkans onfeilbaar maakt.
Nu is het nog maar de vraag, of wat zich wetenschapper noemt, die starus wel
verdient: in de loop van de voorbij gegane decennia is het curriculum van alle
scholing dermate uitgehold, dat het kennisniveua een schamel peil heeft bereikt.
Je ziet het aan het peil van de discussie, wat zich veelal beperkt tot een infantiel
“vragen(?)”-uurtje en dan ben je nog goed af: vaak is het niet meer elkaar vliegen
afvangen terwille van het eigen nooit te bewijzen eigen gelijk, dat gezocht wordt in
het zoeken van draagvlak.
W.J. beleidsSmaeckers
Gewoon geschoold en geestelijk kern gezond.
Aan Jullie BeleidsMakers, onderontwikkels hoogopgeleid alpha-en beta-science-fobe Gamma’s. * gamba’s hebben hersens en voor de gamb’s op je bord moet je uitkijken, want die zijn uitgekookt!