Vitens luidt opnieuw de noodklok en heeft boter op het hoofd
Vrijdag 29 aug. 2014
Waterbedrijf Vitens lijkt een abonnement te hebben op het luiden van de noodklok. Het bedrijf beschuldigt al jaren links en rechts allerlei bedrijven dat ze de bodem vervuilen, terwijl het bedrijf zelf niet brandschoon is. Vitens vervuilt op grote schaal zelf waterbronnen en sloten in de omgeving van waterbronnen met chemicaliën die gebruikt worden om verstopte waterbronnen weer te regenereren. Volgens experts die ter plaatse bekend zijn is het de vraag of de door Vitens gebruikte chemicaliën wel volledig uit het drinkwater worden verwijderd.
Vitens luidt nu opnieuw de noodklok omdat het op termijn twee waterputten, in Zutphen en Nijmegen moet sluiten omdat ze niet meer aan de norm voldoen.
Een onafhankelijk onderzoek is op zijn plaats om te onderzoeken of de verontreinigingen niet door Vitens zelf zijn veroorzaakt.
Waterleidingmij Vitens fracked en spuit chemicaliën in waterbronnen
was de titel van een stuk over Vitens dat een jaar geleden verscheen en met het opnieuw luiden van de noodklok door Vitens niet minder actueel.
Waterleidingmaatschappij Vitens, het bedrijf dat zware kritiek uitte op het gebruik van chemicaliën die bij het boren naar schaliegas worden gebruikt, blijkt zelf in tientallen waterputten in Nederland chemicaliën in de grond te spuiten om de bronnen te regenereren. Ook het mechanisch stimuleren, een ander gezegde om het woord ‘fracken’ te verdoezelen, is eveneens een geliefd middel om waterputten die aan het eind van hun levensduur zitten, nieuw leven in te blazen.
Hierbij wordt het sediment dat zich rondom de bronput bevindt en dat in feite de waterdragende laag is weer losgemaakt nadat kleine deeltjes het sediment verstopt hebben. Deze verstopping vormt een harde voor water niet doordringbare laag.
Maar niet alleen Vitens gebruikt de chemicaliën. Ook het bedrijf Brabant Water, midden in het schaliegasgebied in Brabant actief met het winnen van drinkwater, maakt zich aan dezelfde activiteiten schuldig.
Uit diverse rapporten blijkt welke chemische samenstellingen er door Vitens en andere waterleidingmaatschappijen worden gebruikt. Sommige van de gebruikte chemicaliën, onder ander het hieronder genoemde Aixtractor, zijn zo gevaarlijk dat vermeden moet worden dat ze met andere chemicaliën mengen om giftige dampen en ontploffingsgevaar te voorkomen.
In het rapport Literatuuroverzicht putverstopping van KIWA staan de voorbeelden met tientallen genoemd. Helaas mogen we uit dit rapport niets openbaar maken, maar in het belang van de volksgezondheid nemen we dat risico.
Hier is de link naar het rapport.
Er wordt in het KIWA rapport verwezen naar een wetenschappelijk proefschrift van de TUDelft en UU, genaamd Investigation of Clogging Processes in Unconsolidated Aquifiers near Water Supply Wells.
Dit proefschrift beschrijft het theoretische, experimentele en praktijkgerichte onderzoek naar mechanische verstoppingsprocessen in watervoerende pakketten in de buurt van waterwinputten.
Geconstateerd is dat grondwater altijd deeltjes bevat, die met het grondwater in de richting van de pompput stromen. Mechanische verstopping van pompputten treedt op door het accumuleren van deeltjes in de poriën van het watervoerende pakket.
Om een verstopping op te lossen is mechanisch stimulering, of fracken, meestal niet voldoende. Gebruik van chemicaliën is dan onvermijdelijk.
Natronlooginjectie in Vitens waterbron in Oost Nederland
De gebruikte chemicaliën
Er bestaan verschillende typen chemicaliën die de waterbedrijven gebruiken, met verschillende werking:
– Oxidatoren
Bijvoorbeeld waterstofperoxide en chloorbleekloog.
Oxidatoren worden gebruikt voor het verwijderen van organisch materiaal, zoals biomassa. Chloorbleekloog heeft bovendien een dispergerende werking op kleideeltjes.
– Zuren
Bijvoorbeeld zoutzuur, citroenzuur, mierenzuur en koolzuur.
Zuren worden gebruikt om neerslagen zoals ijzerhydroxide, aluminiumhydroxide en mangaanoxide op te lossen.
– Reductoren
Reductoren worden gebruikt om geoxideerde verbindingen zoals ijzerhydroxiden en mangaanoxiden te reduceren (op te lossen)
– Complexvormers
Bijvoorbeeld polyfosfaten.
Met complexvormers worden opgeloste metalen in oplossing gehouden. Daarnaast worden polyfosfaten ook ingezet om kleideeltjes te dispergeren (uiteen te laten vallen).
Net als bij het boren naar schaliegas wordt door waterleidingbedrijven ook horizontaal geboord om water uit moeilijk doorlaatbaar sediment te winnen.
Horizontaal boren over grote afstand in hard sediment. Het is duidelijk dat in voorkomende gevallen mechanische stimulatie wordt toegepast om het sediment te kraken en chemicaliën worden gebruikt om de horizontale filters te reinigen en de put te regenereren. In 2010 is een horizontale waterbron in gebruik genomen in Nieuwegein. De verwachting is dat in de nabije toekomst meer van dit soort bronnen in gebruik worden genomen.
Verontreiniging van oppervlaktewateren bij het regenereren
Het bedrijf dat in de periode van april tot oktober de waterputten regenereert, de naam van het bedrijf is Oasen, zegt dat tijdens het regenereren en ontstoppen het ruwe vuile water gewoon op het oppervlaktewater, ‘het slootje’, wordt geloosd. In dit ‘ruwe’ water zitten dus niet alleen de hoge concentraties chemicaliën die bij het regenereren worden gebruikt, maar ook de opgeloste stoffen als ijzerhydroxiden, mangaanoxiden en kalk.
Vervolgens haalt de boer het water weer uit de sloot om zijn land te besproeien en komen de stoffen in verdunde vorm uiteindelijk in de voedselketen terecht.
De waterleidingbedrijven zeggen dat de concentraties zo laag zijn dat het geen gevaar voor de volksgezondheid oplevert.
Is dat niet hetzelfde excuus dat we bij schaliegas horen?
Aixtractor
Een bijzonder agressief goedje dat Vitens gebruikt is Aixtractor, waarvan de samenstelling geheim is. Aixtractor wordt gebruikt als de put verstopt zit met kalkafzetting, ijzerafzetting en mangaan.
Aixtractor wordt in poedervorm geleverd maar de waterleidingmaatschappij moet het voor het gebruik oplossen in water en in de bronput spuiten.
Aixtractor is zo gevaarlijk dat vermeden moet worden dat het zich met andere chemicaliën mengt om giftige dampen en ontploffingsgevaar te voorkomen.
Samenstelling
Inmiddels is de samenstelling van Aixtractor bekend geworden na een telefoontje met de fabrikant. Het bestaat voor het grootste deel uit Na-dithioniet, Na2CO3 en Na-citraat. De Duitse fabrikant beweert dat Aixtractor nog steeds via de chemische tussenhandel aan Nederlandse waterleidingbedrijven geleverd wordt.
Vitens ontkent dat het Aixtractor gebruikt maar we hebben informatie van een nauw betrokkene die anoniem wil blijven dat Vitens het chemicalie Aixtractor in het pompstation in Wierden tenminste één maal heeft gebruikt en Vitens de werking daarvan op de langere termijn nog moest beoordelen.
Vitens ontkent ook dat het ‘fract’ en gebruikt liever de term ‘mechanische stimulatie’. Als we die term voortaan ook in het schaliegasdebat gebruiken in plaats van ‘fracken”, dan is dat probleem ook weer opgelost…
De bijsluiter bij Aixtractor
De gebruikte chemicaliën blijven voor een deel achter in het zandbed dat zich onderin de waterbron bevindt. Dit zou met veelvuldig spoelen gereinigd moeten worden, maar niet bewezen is dat de gebruikte chemicaliën niet in kleine hoeveelheden gewoon in uw drinkwater zitten.
De specialisten die met de chemicaliën werken zeggen zelf dat het mogelijk is dat chemicaliën niet geheel verdwijnen en zelfs na uitvoerig spoelen in klontervorm in de filters kunnen blijven zitten.
Nederlandse toeleveranciers zijn betrokken bij de leverantie van de gebruikte chemicaliën.
De afdeling persvoorlichting van Vitens zal het gebruik van fracken en chemicaliën bij de winning van drinkwater wel weer bagatelliseren of ontkennen, net zoals het bedrijf eind 2012 het illegale lozen van water via illegale leidingen boven op een stortplaats die vol ligt met zware chemicaliën en zware metalen, arseen, kwik, etc. ontkende.
Vitens haalde uiteindelijk bakzeil na dreigementen van de gemeente Apeldoorn en haalde in oktober 2013 de illegale pijpleidingen weg en stopte de illegale lozingen.
In Nederland zijn 250 actieve waterbronnen waar de waterleidingmaatschappijen drinkwater winnen. In ruim de helft van de bronnen treedt verstopping op die met mechanische stimulatie (fracken) en met chemicaliën, waaronder het uiterst giftige Aixtractor, worden ontstopt. Dit kost per jaar ruim 20 miljoen Euro.
Conclusie
* Het gebruik van chemicaliën in de ondergrond is niet het exclusieve terrein van schaliegasproducenten.
* Ook bij het boren van waterwinputten worden chemicaliën, additieven en boorspoeling gebruikt.
* Drinkwaterbedrijven doen hetzelfde als de gasbedrijven, met dezelfde techniek en chemicaliën. Ze boren een put en gebruiken boorspoeling met chemicaliën.
* De discussie over wel of niet fracken, mechanische stimulatie of hoe je het ook noemt is in dit kader niet relevant.
* Vitens en andere waterleidingbedrijven gebruiken aantoonbaar op grote schaal chemicaliën bij het ontstoppen en regenereren van hun waterbronnen.
* Er wordt met chemicaliën vervuild spoelwater op het oppervlaktewater geloosd.
* Vitens maakt een hoop lawaai (Vitens was zo onsportief om deze brief van haar website te verwijderen.) als het gebruik van chemicaliën bij het boren naar schaliegas ter sprake komt.
* Vitens vervuilt zelf en daar moet een einde aan gemaakt worden.
* Er moet een onafhankelijk onderzoek komen naar het gebruik van chemicaliën door waterleidingmaatschappijen.
Bronnen
Watercycle Research Institute: Literatuuroverzicht Putverstopping
H2O Tijdschrift voor watervoorziening en waterbeheer
Hydraulic fracturing of water-supply wells
Watercycle Research Institute, lijst met gebruikte chemicaliën: Ontwerp, aanleg en exploitatie van pomp- en waarnemingsputten, uitgave december 2011
Proefschrift Ir. A.H. de Zwart, TUDelft Mijnbouwkunde: Investigation of Clogging Processes in Unconsolidated Aquifiers near Water Supply Wells.
