De wet Stroom en de blunder van het CDA
Dinsdag 29 december 2015
Een gastbijdrage van Gert-Jaap van Ulzen
Op de laatste vergaderdag van de Eerste Kamer heeft deze de wet Stroom weggestemd met de kleinst mogelijke meerderheid. Tegen waren naast de SP, PVV, PvdD, 50plus en de OSF, de fractie van het CDA. Deze politieke partijen – en uiteraard GroenLinks – waren tegen het zogenaamde groepsverbod voor elektriciteitsbedrijven.
Een uitermate merkwaardige tegenstem, want dat groepsverbod stond helemaal niet – nieuw opgenomen – in het wetsvoorstel. Dat groepsverbod bestaat al sinds 2006 in de wet WON (Wet Onafhankelijk Netbeheer) en is destijds aangenomen met alleen de SP fractie als tegenstem. De PVV, PvdD en 50+ waren in de Tweede Kamer destijds niet vertegenwoordigd. GroenLinks & het CDA uiteraard wel, zij zijn dus blijkbaar opeens van mening veranderd – gekanteld zogezegd.
Maar waar gaat dat groepsverbod nou eigenlijk over en waarom willen GroenLinks en het CDA daar opeens vanaf?
Dat groepsverbod gaat over het verplicht splitsen van energiebedrijven in stroom producenten en bedrijven die stroom transporteren – de stroomtouwtjes naar uw woning. De EU heeft besloten – met instemming van de Tweede Kamer – dat de Nederlandse energiemarkt ook opengesteld moest worden voor andere dan uitsluitend Nederlandse stroom leveranciers. U kunt inmiddels kiezen uit tientallen stroomleveranciers en het overstappen naar een andere, kan U jaarlijks honderden euro’s schelen. Me dunkt, een doorslaand politiek succes.
Het kabinet Balkenende II (jawel, die van het CDA) heeft in 2006 tegelijkertijd besloten dat het netbeheer niet aan de markt moest worden overgelaten, maar in publieke handen moest blijven. Het privatiseren van het netbeheer – die touwtjes naar uw woning – is onwenselijk. Immers de enige manier voor een consument om een andere netbeheerder te krijgen, is domweg verhuizen. Daarmee zouden private netbeheerders de facto een knop krijgen om ongelimiteerd rekeningen te sturen naar uw adres. De klant heeft geen enkele andere keuze, dan betalen of verhuizen.
Alle energiebedrijven in Nederland hebben die wet Onafhankelijk Netbeheer dan ook inmiddels uitgevoerd. Met slechts een tweetal uitzonderingen, te weten de firma Eneco en de firma Delta. De stroombedrijven, die overbleven kent u bijvoorbeeld onder de namen Essent en NUON, inmiddels onderdeel van het Duitse RWE respectievelijk het Zweedse Vattenfall.
De voormalige aandeelhouders van Essent & NUON (100% lagere overheden) zijn daar schathemeltje rijk van geworden, de consument en belastingbetaler dus ook. Door zwaar gesubsidieerde hernieuwbare energie zitten zowel RWE en Vattenfall nu overigens in de problemen.
Feitelijk is in Duitsland de EnergieWende – en in Nederland het Energieakkoord – tijdelijk de zwanenzang voor traditionele stroom leveranciers geworden. Alleen wel op kosten van de belastingbetaler, waarbij de energiereuzen de groene activiteiten nu massaal onderbrengen in een ‘bad bank’. Ook groene subsidies zijn namelijk uiteindelijk eindig …
De kerstboodschap van de EON directie was dan ook luid en duidelijk; Geen van de doelstellingen van de Duitse EnergieWende is bereikt. Groene werkgelegenheid, duurzame stroom en CO2 uitstoot vermindering zijn vooral een zwaar gesubsidieerde farce gebleken (Frankfurter Algemeine, 26 december 2015)
De firma’s Eneco en Delta hebben beiden structureel geweigerd om het stroombedrijf af te splitsen van het netbeheer – zij hebben geweigerd om de wet uit te voeren. Na 10 jaar ligt er dan eindelijk een aanwijzing van de ACM (Autoriteit Consument & Markt). Elke procedure – tot en met de Hoge Raad aan toe – hebben deze twee energiebedrijven verloren.
Het CDA noch Groenlinks stellen zichzelf de vraag … waarom? Wat is het belang van Eneco en Delta om te weigeren een democratisch vastgestelde wet gewoon uit te voeren? Het antwoord daarop is gewoon een ‘follow the money’ exercitie …
De groene en religieuze politici hebben zich laten overtuigen door de Eneco/Delta lobby, dat het splitsen ten koste gaat van werkgelegenheid en het financieren van duurzame initiatieven. Dat is an sich correct, immers onrendabele stroombedrijven hebben het moeilijk in de markt. Alleen zijn Eneco en Delta voor 100% in handen lagere overheden en die willen voor geen goud de jaarlijkse dividend uitkering – miljoenen – missen. En die worden verdiend met de afdeling stroom touwtjes.
Deze Provincies en gemeentes weten feilloos dat hun stroombedrijf min of meer waardeloos is en dat de cashcow het netbedrijf is. Dat netbedrijf heeft immers een ongelimiteerde mogelijkheden om uw stroom rekening op te schroeven onder de titel ‘transport vergoeding’. Om zo de dividend uitkering zeker te stellen en de risico’s van groene initiatieven af te wentelen. De enige manier om van uw Eneco/Delta rekening voor stroom leverantie af te komen is verhuizen!
Daar zullen die lagere overheden toch wel prudent mee omgaan? Nou, nee, niet echt …
De stroomfirma Eneco is bijvoorbeeld een paar jaar geleden een langjarig contract aangegaan met het Franse Air-Liquide, waarbij Eneco de stroom van de gezamenlijke operatie zou afnemen. Het Eneco netbedrijf – uw stroomtouwtjes – stond daarbij garant (een zogenaamde 403 verklaring). Maar toen de marktomstandigheden wijzigden – door de Energiewende / het energieakkoord ontstond er een overschot aan stroom – daalde de marktprijs voor stroom. Eneco ging nat voor €1,3 miljard(!) – betaald uit de transportvergoeding.
Eneco financiert groene initiatieven uit de belastingkraan van de stroomtouwtjes. Vandaar ook dat Eneco – terecht – beweert, dat bij een verplichte splitsing er geen €400 miljoen is voor bijvoorbeeld een Rotterdams warmtenet. De groene plannen die Eneco entameert, worden betaald door de consument welke ongelukkigerwijze aangesloten zit op een Eneco touwtje. Voor de firma Delta geldt mutatis mutandis het zelfde. Zij willen ook af van verlieslatende activiteiten. Maar dan evenzeer uitsluitend op kosten van de belastingbetaler. U … en ik.
De aandeelhoudende gemeentes van Eneco/Delta hebben daarentegen de dividend opbrengsten gewoon in hun begroting staan. Vandaar de politieke druk op de Eerste Kamerleden van met name het CDA. Of die volksvertegenwoordigers van het CDA hebben niet begrepen hoe het werkt, of die leden hebben een andere duurzame agenda. Ik vermoed het eerste.
Het CDA heeft op een – bij voorbaat verloren punt – powerplay gespeeld. Met als resultaat dat de verplichte splitsing van Eneco en Delta gewoon doorgaat – en terecht. Tegelijkertijd is ‘wind op zee’ met tenminste een halfjaar uitgesteld en wellicht zomaar afgesteld. Zo ‘wind op zee’ vertraagd doorgang vindt, heeft het CDA vooral bereikt dat het een slordige €3 miljard duurder wordt, €1.500 per gezin. De belasting verlaging van Rutte, is daarmee op de laatste vergaderdag van de Eerste Kamer, eerst door het CDA aangenomen en een paar uur later integraal teniet gedaan.
In mijn optiek moeten we zo snel mogelijk af van de ‘energie belastingkraan’ van lagere overheden. Het kan kwalijk de bedoeling zijn dat uw woonplaats bepaalt hoeveel energiebelasting u betaalt. Deze opstelling van een meerderheid van de Eerste Kamer is daarbij beschamend. De Eerste Kamer is er om wetsvoorstellen te toetsen aan de grondwet. Voor politieke besluiten hebben we de Tweede Kamer. Dit valt niet meer uit te leggen aan de deelnemers van onze parlementaire democratie – de spaarzame kiezer.
Dit artikel verscheen ook op http://gertjaap.van-ulzen.nl/blog/?p=1488
