Is getijdenstroom de oplossing?
Dinsdag 3 september 2013
Twee eenzame palen steken in de zee bij de Orkney eilandengroep ten noorden van Schotland. De stroming beukt op ze in, maar ze weten van geen wijken. Af en toe piept het metaal, waarmee duidelijk wordt waar de donkerbruine ijzeren gevaartes voor dienen. Dit is geen onafgemaakte windmolen of een mislukte fundering van een boorplatform. Aan de voet van de palen ligt een turbine, een testmodel dat geregeld wordt opgetakeld voor inspectie.
Dit is de toekomst, stellen ze op de eilanden. Géén windmolens maar grote waterraderen die door de zee worden aangedreven. Alternatieve getijdenenergie is de motor die hier de plaatselijke economie op dit moment aan het draaien houdt.
Ruige bergen en grazende van de blatende beesten die de schapen zover het oog reikt. bewoners van de Schotse Eeuwenlang waren het voor-Hooglanden en Eilanden namelijk de wollen vachten (Highlands and Islands) van inkomen voorzagen. Armoede en honger zorgden dat generaties lang jongeren wegtrokken uit het heuvelachtige noorden. Tot vanaf de jaren zestig bleek dat er olie in de grond zat. Olieraffinaderijen verrezen, bedrijven bouwden gigantische platformen aan de wal. Het gebied floreerde. Totdat in de jaren negentig de Amerikanen zich terugtrokken: de grote olievelden waren leeg, de kleine niet interessant.
De vooruitzichten voor de regio waren somber, banen verdwenen als sneeuw voor de zon. En jongeren trokken weer weg uit het hoge noorden. „Gelukkig waren er bedrijven die zich nog op de kleinschaligere productie wilde richten. Daardoor kon de hele toeleverende industrie blijven bestaan”, vertelt Calum Davidson van Highlands and Islands Enterprise, het semi-overheidsorgaan dat het bedrijfsleven in de regio probeert te stimuleren. Die hele industrie blijkt nu van levensbelang om het noorden van Schotland voor te bereiden op ’the next big thing’: golfslag-en getijdenenergie.
De testinstallatie bij Orkney, met 14 onderzeese generatoren de grootste ter wereld, is daar het voorbeeld van. „Getijdenenergie is veel praktischer dan windenergie”, vindt Neil Kermode, directeur van Emec, het bedrijf dat de installaties bouwt en beheert. „We hebben nu wat palen in het water staan, maar dat is alleen om in deze testfase af en toe de turbines op te kunnen hijsen om ze te onderzoeken. Die palen kunnen in principe weg. Door de generatoren in diep water te leggen, heeft de scheepvaart er geen last van, anders dan bij windmolenparken in zee.” En omdat, in tegenstelling tot de wind of de zon, de zee continu in beweging is, kan altijd stroom worden opgewekt.
„Dat is het grootste voordeel, we zitten daardoor nooit meer zonder energie. Sinds 2011 draaien we al zwarte cijfers, de kostprijs om energie op te wekken wordt lager dan windmolens”, belooft Kermode. Volgens Davidson is Orkney weliswaar afgelegen, maar vormt de eilandengroep, die twintigduizend inwoners telt, het epicentrum van duurzame zee-energie. „Nu al produceert Orkney meer duurzame energie dan de eigen energiebehoefte. Dat moet voor de hele Highlands and Islands gaan gelden.”
Getijdenstroom in Nederland
Nederland heeft aan eb en vloedbewegingen geen gebrek. Zowel in Zeeland als bij de Waddeneilanden is zoveel stroming in het water dat het eigenlijk beschamend is dat Nederland zo weinig van deze waterkracht profiteert. De stroming is altijd aanwezig, behalve bij doodtij, in tegenstelling tot wind, waar je maar moet afwachten of het waait en of de kracht zodanig is dat je er nog wat energie uit kunt halen.
Op het gebied van getijdenstroom speelt een Nederlands bedrijf de boventoon. Het bedrijf Tocardo uit Den Oever heeft wereldwijd al zoveel getijdenturbines geleverd dat aan ervaring geen gebrek is.
Getijdenturbine wordt in proefopstelling bij Den Oever geplaatst. (Klik op de foto voor een vergroting)
We schreven hierboven al dat het eigenlijk beschamend is dat Nederland, waterland bij uitstek, geen getijdenenergie van enige omvang opwekt. Afgezien van enkele proefprojecten lijkt getijdenenergie in ons land op een dood spoor te zitten. Ongekend, omdat de bron energie voor het oprapen ligt en altijd in grote hoeveelheden aanwezig is.
We pleiten daarom voor een grootschaliger toepassing dan de enkele proefprojecten die er nu lopen.
Berekeningen tonen aan dat een getijdencentrale van gemiddelde grootte meer energie oplevert dan een offshore windpark dat al snel een oppervlakte van 30 km² nodig heeft en afhankelijk is van wind. Om die reden haalt een offshore windpark een rendement van minder dan 40%, terwijl getijdenenergie een rendement van meer dan 80% haalt. En van horizonvervuiling heeft getijdenenergie nog nooit gehoord.
Nederland waterland, word eens wakker!
