Landbouw

Voor een aantal pagina’s op deze website hebben we enkele gerenommeerde schrijvers en journalisten bereid gevonden een ter zake kundig actueel artikel te schrijven.

Voor Landbouw is dat Geesje Rotgers, Landbouwjournalist

Positie van de Nederlandse landbouw

Sterke exportpositie

De Nederlandse land- en tuinbouw staan wereldwijd hoog aangeschreven. Niet alleen de Nederlandse kennis van de teelt van gewassen en het houden van vee zijn gewild, maar ook de producten die de land- en tuinbouw voortbrengen. Deze zijn relatief goedkoop en van een gemiddeld hoge kwaliteit. De cijfers liegen er dan ook niet om: Nederland staat op plaats drie van de wereldranglijst van agrarische producten, na de Verenigde Staten en Frankrijk. In 2012 vertegenwoordigde de Nederlandse export van agrarische producten een waarde van ruim 75 miljard euro. Dit is 18 procent van de totale Nederlandse exportwaarde. Hoewel in Nederland het totale handelsoverschot daalde in 2012 vanwege de economische crisis, nam dat van de agrarische sectoren met 0,5 miljard euro toe (bron: Rijksoverheid). Dankzij de sterke exportpositie van de Nederlandse land- en tuinbouw verdient ongeveer 10 procent van de werkzame bevolking zijn boterham in de agrosector.

Aantal bedrijven neemt snel af

Hoewel de Nederlandse land- en tuinbouw flink bijdraagt aan de landelijke handelsbalans, neemt het aantal bedrijven in de verschillende agro-sectoren snel af. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bedraagt het aantal bedrijven momenteel zo’n 82.000 (2012). In het jaar 2000 waren er nog zo’n 95.000 bedrijven. Per dag verdwijnen er ongeveer vijf land- en tuinbouwbedrijven. Met 23.000 bedrijven is de melkveehouderij momenteel de grootste sector, gevolgd door bedrijven met akkerbouw/open grond teelten: 19.000 bedrijven. Zie tabel 1 voor de omvang van de Nederlandse land- en tuinbouw.

Tabel 1. Omvang land- en tuinbouw in Nederland (Bron: CBS)

Vergrijzing

Zorgelijk is de enorme vergrijzing in de land- en tuinbouw. Dit is geen Nederlands probleem, maar in heel Europa en ook in de Verenigde Staten en Australië is dit de trend. De helft van de Nederlandse agrarische ondernemers is ouder dan 55 jaar en ongeveer 20 procent van de bedrijfshoofden is zelfs ouder dan 65. Veel agrarische ondernemers hebben geen bedrijfsopvolger. De meest populaire agrosector bij de jongeren is de melkveehouderij, maar ook hier heeft slechts de helft van de bedrijven (met een bedrijfshoofd van boven de 50 jaar) een opvolger klaarstaan. Bij de akkerbouwbedrijven is dat 40 procent en in de andere sectoren ligt dat nog lager (Bron: Marktonderzoeksbureau AgriDirect). De landbouw is bij jongeren in zijn algemeenheid niet populair. Het idee van ‘hard werken en relatief weinig verdienen’ is van toepassing op een aanzienlijk deel van de vooral kleinere en middelgrote ondernemingen. Daarbij komt dat het overnamekapitaal al gauw een miljoen euro en  meer bedraagt; een bedrag dat met de geringe marges niet snel terugverdiend zal worden. Ook de investeringen in het milieu (verlaging broeikasgasemissies, tegengaan overbemesting) en het dierenwelzijn (ruimere en duurdere stallen) is voor verschillende ondernemers reden om te stoppen, evenals de stijgende kosten voor energie, voedermiddelen en arbeid.

De bedrijven die verdergaan, kiezen in veruit de meeste gevallen voor schaalvergroting om de stijgende kosten te kunnen opvangen.

Veeteelt en akkerbouw

Zorgen om wereldvoedselproductie

De wereldwijde zorgen over de voedselproductie nemen toe. Naar verwachting zal de wereldbevolking de komende decennia groeien van 7 miljard tot 9 miljard in 2040. De groei van de wereldbevolking en de groei van de welvaart in dichtbevolkte delen van de wereld zal leiden tot een toenemende vraag naar voedsel. Bovendien zal met een stijging van de welvaart de vraag naar vlees toenemen. De voedselproductie is de afgelopen 20 jaar geleidelijk toegenomen, maar houdt nu geen gelijke tred meer met de groei van de wereldbevolking. Daar komt bij dat de oppervlakte landbouwgrond niet noemenswaardig zal toenemen. Per hectare beschikbare landbouwgrond zullen in de komende decennia hogere producties gerealiseerd moeten worden.

De Nederlandse landbouwsystemen zijn hoogproductief en gebaseerd op moderne technologie en wetenschappelijke inzichten. Ze zijn een richtsnoer voor mogelijkheden elders in de wereld.