Mestbeleid op losse schroeven
Zondag 12 oktober 2014
„De natuur vertelt zelf wat er gebeurt. En die laat zich door rekenmodellen geen wil opleggen”
Volgens het ‘Rekenmodel Ammoniak’, het fundament onder de natuurwetgeving, zijn de maatregelen die boeren nemen tegen de ammoniakuitstoot bijzonder effectief. Vooral emissiearm bemesten zou de stikstofuitstoot naar het milieu drastisch hebben verminderd. Maar in het milieu zelf is van alle inspanningen amper iets terug te zien.
Het wiskundige rekenmodel waarmee ammoniakuitstoot wordt gemeten klopt niet. Zo blijkt uit voorlopige conclusies van onderzoek van de Wageningen Universiteit.
De voorlopige uitkomsten leggen een bom onder het Nederlandse landbouwbeleid.
Juist de boeren werden door op het rekenmodel gebaseerde wetgeving gedwongen torenhoge investeringen te doen in nieuwe apparatuur. Het bovengronds uitrijden van mest met de giertank werd verboden. Voortaan moest de mest worden geïnjecteerd in de grond.
Geesje Rotgers aan het woord over het Rekenmodel
Het hele dossier kent een ontluisterende geschiedenis. Jarenlang weigerden Wageningen Universiteit, het ministerie van Economische Zaken en onderzoekscentrum RIVM in te gaan op bevindingen van boeren. Een grote groep boeren zegt al sinds de jaren negentig dat de aannames waarop wetgeving werd gebaseerd, niet deugt.
Volgens het rekenmodel is de ammoniakuitstoot in ons land in de afgelopen twintig jaar met 70 procent gedaald. Korstmossenonderzoek van Kok van Herk liet echter vorige maand al zien dat er geen spectaculaire daling van de ammoniakuitstoot te zien is.
Metingen staan haaks op rekenmodel
Deze uitkomsten staan haaks op de cijfers die het Planbureau voor de Leefomgeving (ministerie van Infrastructuur en Milieu) presenteert. Het Planbureau stelde onlangs nog dat de ammoniakuitstoot sinds 1990 met bijna 70 procent is verminderd. De emissiebeperkende maatregelen, en vooral het emissiearm bemesten, zouden een groot effect hebben. Het Planbureau baseert zich op een rekenmodel.
Emmissies steeds hoger berekend
Sinds 1990 zijn de emissies die de landbouw zou uitstoten, meerdere keren opgehoogd in het rekenmodel. Hierdoor werden niet alleen de emissies steeds hoger, maar ook het effect van de maatregelen werd op papier steeds groter. Het rekenmodel is in de jaren steeds meer uit de pas gaan lopen met de werkelijke metingen in het milieu zelf. Bijna afgerond onderzoek, waarin werkelijk is gemeten aan de verspreiding van ammoniak, bevestigt dat de emissies veel te hoog zijn begroot.
„Het effect dat tot nu toe becijferd wordt, wordt enorm overschat”, zegt Geesje Rotgers die vier jaar lang onderzoek deed naar de ammoniakuitstoot. „De natuur vertelt zelf wat er gebeurt. En die laat zich door rekenmodellen geen wil opleggen”, stelt ze.
Eerder dit jaar zagen de onderzoekers al dat metingen (vanaf 1993) in de buitenlucht door het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (RIVM) aantoonden dat emissiearm bemesten nagenoeg geen effect heeft gehad op de luchtkwaliteit. Deze zomer analyseerde Geesje Rotgers de meetgegevens van het RIVM-milieumeetnet Chemische Samenstelling Regenwater (vanaf 1990). Maar ook uit deze metingen blijkt geen effect van de emissiearme bemesting. Ook een derde milieumeetnet vanuit de ecologie, het Lichenologisch Onderzoeksbureau Nederland, heeft geen effect van het emissiearm bemesten op het milieu aangetoond.
Opvallend in haar onderzoek was dat de lucht- en regenwatermetingen jarenlang verstopt lagen bij het RIVM. Er werden geen analyses gemaakt door het instituut, ontdekte Rotgers toen ze de gegevens opvroeg. „Ze hadden al die gegevens wel, maar ik moest er zelf grafieken van maken. Dat hadden ze zelf nog nooit gedaan.”
Reactie RIVM
Uiteraard heeft het RIVM gereageerd zoals iedereen die geld van de overheid krijgt en zich aangevallen voelt meent te moeten reageren. Het lijkt wel of het erin gebakken zit, namelijk het onderzoek in twijfel trekken en zeggen dat de verkeerde gegevens zijn gebruikt. Minister Kamp heeft hier een handje van maar het lijkt er inmiddels op dat het hele ministerie van Kamp alles bij elkaar liegt om goede onderzoeken onderuit te schoffelen. De Groene rekenkamer heeft er dan ook geen enkel vertrouwen in dat mevrouw Dijksma over enkele dagen eerlijk zal antwoorden op de gestelde Kamervragen.
Het RIVM:
Tussen juni en september jl. is een aantal artikelen en columns verschenen in V-focus, vakblad voor adviseurs en bestuurders in de dierlijke sector, waarin de suggestie wordt gewekt dat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) de stikstofdepositie in Nederland verkeerd in beeld brengt. In de beeldvorming in V-focus over hoe RIVM de stikstofdepositie meet en berekent, is sprake van verschillende misverstanden, waardoor de feitelijke werkwijze niet goed is weergegeven. Wij willen dat graag recht zetten.
De reactie van Geesje Rotgers hierop:
“Het RIVM leidt met zijn reactie over de stikstofdepositie alle aandacht af van de huidige discussie over het mestbeleid, en in dit geval de grote verschillen tussen de modelberekeningen en de metingen in het milieu. De stikstofdepositie op de natuur betreft een andere discussie die niet alleen de landbouw, maar ook andere economische sectoren en de talrijke natuur- en milieuorganisaties raakt. Het RIVM heeft mij in de afgelopen weken gevraagd om meer onderbouwing van mijn uitspraken over de depositie. Daarom werk ik momenteel aan een artikel hierover dat eveneens zal aantonen dat er grote verschillen zitten tussen de berekeningen en daadwerkelijke metingen.”
Het RIVM lijkt met het oprakelen van de totale stikstofdepositie de aandacht te willen vestigen op de uitstoot van de Nederlandse industrie. Dat is geen slechte zaak, omdat daarmee eindelijk inzichtelijk zou kunnen worden gemaakt hoe de uitstoot van natuur, boeren en industrie zich onderling verhouden in de samenleving die Nederland wil.
Die verhouding is al ruim 20 jaar volstrekt onduidelijk, terwijl milieumensen te hoop lopen tegen boeren en de effecten van industrieel beleid buiten schot blijven.
(Bronnen: Telegraaf, V-Focus en Foodlog)
We vragen ons af hoeveel agrariërs hun bedrijf hebben moeten sluiten, of erger, failliet zijn gegaan, vanwege het gepruts bij dit soort rekenmodellen en we zijn benieuwd of er curatoren of banken zijn die een proces tegen de Staat durven aan te spannen vanwege misleiding door gemanipuleerde ammoniak modellen.
Veehouder Klaas Wolters is de woordvoerder van de boeren: „Er is gigantisch veel geld in apparatuur en stallen geinvesteerd”, zegt hij. „Dat gaat om miljoenen, misschien wel miljarden.” Den Haag kan nu claims verwachten vanuit de agrarische sector.
Hoe explosief het dossier is, blijkt wel dat het mestdossier zowel in de Eerste als Tweede Kamer speelt. SGP, VVD en CDA hebben inmiddels aan staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken gevraagd om meer informatie voor het debat van aankomende dinsdag.
Claims
De overheid probeert zichzelf duidelijk in te dekken tegen de te verwachten claims, want ook daar was het al langer duidelijk dat het goed mis was.
Het ziet er nu dan toch naar uit dat de overheid met de billen bloot moet en aan veehouders moet gaan uitleggen, waarom ze voor miljarden moesten investeren, op basis van een zeer foutieve berekening. Het negeren van allerlei metingen, die elkaar niet tegenspreken, maar aanvullen, gaat z’n weerslag krijgen. Eerder uitte ik mijn twijfels over de staatssecretaris, maar ik denk dat zij in een politieke spagaat zit, dankzij cijfers negerende voorgangers. Het ziet er naar uit dat dit muisje nog een staartje gaat krijgen, of liever gezegd, een lange staart. Een politieke rel en claims ter waarde van enkele miljarden liggen in het verschiet voor Sharon Dijksma en haar kompanen van reken- en meetinstituten. Tijd voor de metingen en weg met die aannames! Dit wordt vervolgd.
(Bron claims: Co Schippers)
Onderzoekster Geesje Rotgers heeft voor de Groene Rekenkamer al eerder een artikel over landbouw geschreven:
